Аб глабальным і прыватным у адносінах Беларусі і Кітая. Поўная версія інтэрв’ю Лукашэнкі агенцтву «Сіньхуа»
Фота з архіва
31 жніўня, Мінск . Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка даў пісьмовае інтэрв’ю кітайскаму інфармацыйнаму агенцтву «Сіньхуа». Яно было прымеркавана да рабочага візіту кіраўніка дзяржавы ў Кітай для ўдзелу ў саміце Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ў Цяньцзіні і ў мерапрыемствах па святкаванні 80-годдзя Перамогі ў Вайне супраціўлення кітайскага народа японскім захопнікам і ў сусветнай антыфашысцкай вайне, .
Пытанні Прэзідэнту датычыліся як актуальнага двухбаковага парадку дня, супрацоўніцтва абедзвюх краін, так і глабальных аспектаў развіцця свету, ролі і месца Беларусі і Кітая ў гэтых працэсах. Аляксандр Лукашэнка падрабязна выклаў свой пункт гледжання па акрэсленых тэмах.
Аб адносінах Беларусі і Кітая, якія дасягнулі самага высокага ўзроўню за ўсю гісторыю — узроўню ўсепагоднага ўсёабдымнага стратэгічнага партнёрства, аб ролі дыпламатыі вышэйшага ўзроўню ў развіцці супрацоўніцтва і асобе Старшыні КНР Сі Цзіньпіна.
Старшыня Сі Цзіньпін — не проста кіраўнік вялізнай краіны, вялікага Кітая. Маштаб асобы праяўляецца з часам, і ў Сі Цзіньпіна ён — глабальны. У сучаснай зусім непрадказальнай абстаноўцы ён смела бярэ на сябе лідарства і прапануе не толькі Кітаю, але і ўсяму свету ясны і канкрэтны шлях развіцця. У яго ёсць тое, чаму трэба павучыцца многім палітыкам на Захадзе: адказнасць перад сваім народам, стратэгічнае мысленне і жалезная воля. Таму падтрымка яго курсу ў вашай краіне і за яе межамі каласальная.
Мы з ім знаёмы даўно. Сі Цзіньпін мысліць стратэгічна, глядзіць на дзесяцігоддзі наперад. Але пры ўсёй сваёй фундаментальнасці гэта вельмі сучасны кіраўнік. Яго дзелавая хватка, працаздольнасць, увага да найдрабнейшых дэталей, уменне імгненна прымаць рашэнні і ўкараняць усё самае лепшае, новае робяць вашага лідара зразумелым і блізкім для партнёраў па ўсім свеце.
І яшчэ вельмі важна, што ён вядзе Кітай шляхам эвалюцыйнага развіцця. Без рэвалюцый, без узрушэнняў, без разбурэння карпатліва створанага папярэднімі пакаленнямі. Усё робіцца паступальна і выключна ў інтарэсах народа. Таму кітайская мадэль такая ўстойлівая і з’яўляецца прывабным прыкладам для многіх краін. У процівагу тым, хто спрабуе «прыўнесці дэмакратыю» бомбамі і санкцыямі, Кітай паказвае, што можна развівацца мірна і спакойна, з павагай да іншых дзяржаў.
Што датычыцца дыпламатыі, на мой погляд, на лідарах краін заўсёды ляжыць асаблівая роля і асаблівая адказнасць. Можна падпісваць сотні папер, але, калі няма даверу, няма паслядоўнасці ў рэалізацыі прынятых рашэнняў, — гэта ўсё пустое.
Беларусь і Кітай звязаны найвышэйшай ступенню ўзаемнага даверу і павагі. Я ўдзячны, што для Беларусі Старшыня Сі з’яўляецца не толькі надзейным партнёрам, але і шчырым сябрам. Дзякуючы безумоўнай падтрымцы з яго боку беларуска-кітайскія адносіны выйшлі на самы высокі ў гісторыі ўзровень усепагоднага ўсебаковага стратэгічнага партнёрства.
Нашы асабістыя кантакты даюць магчымасць забяспечыць даверны характар дыялогу, які нішто не заменіць. У сучасным свеце менавіта лідары ствараюць палітычную аснову для ўзаемадзеяння, фармулююць агульныя мэты, вызначаюць прыярытэтныя напрамкі і пацвярджаюць гатоўнасць да паглыблення кааперацыі.
Я абсалютна ўпэўнены: беларуска-кітайскае супрацоўніцтва будзе толькі ўмацоўвацца. Мы разам увасабляем у жыццё маштабныя праекты, падтрымліваем адзін аднаго на міжнароднай арэне. Вось гэта і ёсць сапраўдная дыпламатыя ХХІ стагоддзя.
Аб найбольш уражальных пераменах у Кітаі за апошнія гады і чаканнях ад цяперашняга, ужо 16-га па ліку, візіту ў гэту краіну.
З моманту майго першага візіту ў Паднябесную прайшло больш за 30 гадоў, я быў тады дэпутатам Парламента. Кітай быў у той час зусім іншым, але адразу стала зразумела: за гэтай краінай будучыня.
Усе гэтыя гады я з вялікім інтарэсам назіраю за імклівымі і грандыёзнымі пераўтварэннямі Кітайскай Народнай Рэспублікі.
Кожны раз, прыязджаючы ў Кітай, я заўважаю, як імкліва ён мяняецца, і захапляюся, як беражліва тут захоўваюць свае традыцыі.
Вядома, уражваюць вашы мегаполісы з высакаскорасным транспартам і перадавой лічбавай інфраструктурай. Уражваюць дасягненні Кітая ў сферах, дзе ён ужо стаў сусветным лідарам: у вытворчасці прамысловых робатаў, распрацоўцы беспілотных аўтамабіляў і грузавікоў, развіцці штучнага інтэлекту. Асобнага згадвання заслугоўваюць касмічная праграма, поспехі ў зялёнай энергетыцы і стварэнні магутнай сучаснай прамысловай базы. Адзначаю і тое, з якой увагай Кітай падыходзіць да пытанняў экалогіі і інавацыйнага развіцця. Гэта вельмі важныя напрамкі. А яшчэ я выдатна бачу, якія намаганні, накіраваныя на павышэнне якасці жыцця людзей, краіна прыкладае ў сацыяльнай сферы, у адукацыі і ахове здароўя. Кітай у цэлым — найярчэйшы прыклад таго, як можна сумясціць дынамічнае развіццё эканомікі з клопатам пра чалавека.
Асабіста для мяне поспех Кітая ў першую чаргу тлумачыцца дысцыплінай і працавітасцю кітайскага народа (у гэтым мы з вамі вельмі падобныя). А яшчэ канфуцыянскай калектыўнай адказнасцю і стратэгічна правільным кіраўніцтвам на чале са Старшынёй Сі Цзіньпінам.
З цяперашнім візітам я звязваю самыя пазітыўныя чаканні.
Па-першае, прайшоў роўна год, як Беларусь далучылася да «шанхайскай сям’і». Цяпер не толькі Кітай падводзіць вынікі свайго старшынства ў арганізацыі, але і Беларусь дае ацэнку першага года сваёй работы ў статусе члена ШАС. Ацэньваюць нас і ўсе краіны-ўдзельніцы, якія паверылі ў шчырыя намеры Рэспублікі Беларусь працаваць на карысць арганізацыі, у імя бяспечнага і ўстойлівага развіцця еўразійскай прасторы.
Па-другое, гэты візіт прадастаўляе яшчэ адну магчымасць для паглыблення нашага стратэгічнага партнёрства. Гэта будзе новы імпульс для беларуска-кітайскага супрацоўніцтва ў гандлёва-эканамічнай сферы, актывізацыі сумесных праектаў у галіне навукі, тэхналогій, прамысловай кааперацыі. Магчыма, нам удасца запусціць новыя напрамкі.
Таксама не сумняваюся, што візіт стане чарговым пацвярджэннем усепагоднай дружбы і стратэгічнага партнёрства паміж Беларуссю і Кітаем.
Пра бягучы стан кітайска-беларускай практычнай кааперацыі і планах на далейшае садзейнічанне высакаякаснаму ўзаемавыгаднаму супрацоўніцтву дзвюх краін.
Сапраўды, Беларусь у ліку першых уключылася ў ініцыятыву «Пояс і шлях». Мы адразу зразумелі — гэта не проста прыгожыя словы, гэта канкрэтныя магчымасці і перспектывы для эканомікі і людзей.
За гэтыя гады супрацоўніцтва з Кітаем дало адчувальныя вынікі. Асабліва адзначу індустрыяльны парк «Вялікі камень», які ваш лідар называе жамчужынай ініцыятывы «Пояс і шлях». Для мяне было вельмі важна, каб парк не ператварыўся ў лагістычны цэнтр, а стаў сапраўдным кластарам для навукаёмістых вытворчасцей. І сёння гэта рабочая пляцоўка, дзе ствараюцца прадпрыемствы з сучаснымі тэхналогіямі, лічбавымі рашэннямі і інавацыйнымі падыходамі. Тут нараджаюцца кампетэнцыі, ствараюцца новыя рабочыя месцы і фарміруецца будучыня эканомікі.
Таксама нашымі краінамі паспяхова рэалізуецца праграма сумесных тэхналагічных праектаў, накіраваная на мадэрнізацыю прамысловасці і паглыбленне кааперацыі ў сферах інавацый і лічбавай эканомікі.
Плённа развіваецца супрацоўніцтва ў галіне ўстойлівага развіцця, уключаючы рэалізацыю парадку дня ААН на перыяд да 2030 года. Так, пры падтрымцы кітайскага боку мы запусцілі першы праект у рамках Ініцыятывы па глабальным развіцці, які ажыццяўляецца пры садзейнічанні Фонду глабальнага развіцця і супрацоўніцтва Поўдзень — Поўдзень урада КНР. Гэта «Ахова лясоў Беларусі» — комплексная ініцыятыва па забеспячэнні гатоўнасці да прадухілення і рэагавання на пажары на мясцовым узроўні.
Беларусь і ў далейшым гатова цесна працаваць з кітайскім бокам па некалькіх ключавых напрамках.
Па-першае, гэта паглыбленне сімбіёзу нацыянальных стратэгій развіцця, нарошчванне ўзаемадзеяння ў галінах лічбавай эканомікі, лагістыкі, высокіх тэхналогій, а таксама пошук новых шляхоў для пашырэння гандлёва-эканамічнай інтэграцыі.
Па-другое, будзе прадоўжана ўдасканаленне механізмаў міжурадавага супрацоўніцтва для павышэння эфектыўнасці каардынацыі і рэалізацыі буйных праектаў, забеспячэння іх поўнай адпаведнасці агульным стратэгічным інтарэсам бакоў.
Па-трэцяе, асаблівы акцэнт будзе зроблены на інавацыях і перадавых тэхналогіях як ключавым драйверы росту эканомікі. Мы правялі сумесна так званыя Гады супрацоўніцтва ў галінах навукі, тэхналогій і інавацый. І запланавалі ўдзяліць дадатковую ўвагу прамысловай кааперацыі.
Па-чацвёртае, мы будзем і ў далейшым пашыраць гуманітарныя і культурныя абмены, умацоўваючы ўзаемаразуменне і давер паміж нашымі народамі. Народная дыпламатыя — самая трывалая аснова для доўгатэрміновага развіцця двухбаковых адносін.
Аб ролі ШАС у падтрыманні рэгіянальнага міру і стабільнасці, садзейнічанні агульнаму развіццю і працвітанню, а таксама аб планах Беларусі, якая стала не так даўно новай краінай — членам ШАС, на дзейнасць у гэтай арганізацыі.
ШАС — гэта арганізацыя, накіраваная ў будучыню. Сёння, ва ўмовах пераходу да справядлівага шматпалярнага светаўладкавання, асаблівую каштоўнасць уяўляюць адзінства поглядаў удзельнікаў аб’яднання і іх здольнасць прымаць узгодненыя рашэнні.
Мы з самага пачатку разгледзелі гэты патэнцыял і не прагадалі.
За 20 з лішнім гадоў ШАС сфарміравала ўнікальную мадэль рэгіянальнай бяспекі і развіцця на аснове шматбаковага супрацоўніцтва. Арганізацыя даказала, што пытанні бяспекі можна вырашаць не за кошт канфрантацыі, а праз сумесныя меры — абмен разведвальнымі данымі, правядзенне вучэнняў, выбудоўванне даверу паміж дзяржавамі. Дзякуючы гэтаму ўдалося прадухіліць сотні тэрарыстычных актаў і стварыць сістэму, якая стабілізуе Еўразію.
Было падпісана некалькі ключавых канвенцый, створана Рэгіянальная антытэрарыстычная структура (РАТС), сфарміравана база даных па пагрозах, праведзены сотні сумесных аперацый. Сістэматычна арганізуюцца вучэнні, каардынуецца работа ў галіне пагранічнага кантролю і барацьбы з транснацыянальнай злачыннасцю. Пасля 2020 года ШАС дадала новыя вельмі важныя напрамкі супрацоўніцтва — кібербяспеку, біябяспеку і ахову здароўя насельніцтва.
Можна сказаць, што ШАС упэўнена становіцца дыпламатычным іграком глабальнага ўзроўню. Арганізацыя прапануе новы падыход да міжнародных адносін, адрозны ад заходніх мадэлей гегемоніі. Дзякуючы «шанхайскаму духу» забяспечваюцца раўнапраўнае супрацоўніцтва і пошук кампрамісаў. ШАС інтэгруе ініцыятыву «Адзін пояс, адзін шлях», фарміруе прынцыпы лічбавага кіравання і стварае дыялогавыя платформы для краін, якія сталі на шлях развіцця.
Мы актыўна ўключыліся ў работу механізмаў бяспекі ШАС, у тым ліку контртэрарыстычных органаў. Адзначу, што мы запрасілі краіны ШАС падключыцца да падрыхтоўкі «Еўразійскай хартыі разнастайнасці і шматпалярнасці ў XXI стагоддзі».
Беларусь, валодаючы развітой сістэмай пагранічнага кантролю і сучаснымі сродкамі кіберабароны, гатова прапанаваць партнёрам абмен тэхналогіямі і сумесныя вучэнні па абароне крытычнай інфраструктуры ад кібератак.
Не менш значны ў дзейнасці ШАС эканамічны складнік. Я нават сказаў бы, ён павінен адыгрываць ключавую ролю. Для гэтага нам трэба стварыць эфектыўныя механізмы ўзаемаразлікаў у нацыянальных валютах, развіваць інвестыцыйную інфраструктуру, лагістыку.
Усё большае значэнне набываюць гуманітарнае і культурнае супрацоўніцтва. Краіны ўзаемадзейнічаюць у сферах адукацыі, правасуддзя і сацыяльнай абароны, развіваючы «шанхайскі дух» — узаемнай павагі.
Хачу адзначыць вялікую і вельмі важную работу Кітая, што пашырае канцэпцыю Супольнасці адзінага лёсу чалавецтва, якая ўплятаецца ў шанхайскую праграму супрацоўніцтва.
З уступленнем Беларусі ў ШАС колькасць яе членаў павялічылася да дзесяці, і гэта, без беспадстаўнай сціпласці, вядома ж, узмацніла ўплыў арганізацыі на еўразійскай прасторы.
Больш таго, наша краіна стала сувязным звяном у эканамічных праектах, паколькі праз нас адкрываюцца новыя маршруты ў Еўропу. Беларусь можа прапанаваць дзяржавам — членам ШАС пастаўкі сваёй прадукцыі — ад высокатэхналагічнай сельгастэхнікі да арганічнай харчовай прадукцыі і калійных угнаенняў (тут мы займаем адну з лідзіруючых пазіцый у свеце). Беларускі вопыт у машынабудаванні, вытворчасці прадуктаў харчавання, а таксама наладжаныя тэхналогіі глыбокай перапрацоўкі рознай сыравіны могуць стаць асновай для новых сумесных прамысловых кластараў у рамках ШАС.
Беларусь актыўна ўдзельнічае ў форумах народнай дыпламатыі, падтрымлівае розныя фарматы супрацоўніцтва паміж навуковымі арганізацыямі і культурнымі цэнтрамі. Універсітэт ШАС, маладзёжныя лагеры і праграмы абмену, лічбавая адукацыя, праекты ў сферах экалогіі і штучнага інтэлекту — усё гэта фарміруе трывалую сетку гуманітарных сувязей.
Беларускія ўніверсітэты паспяхова рэалізуюць партнёрскія праекты з ВНУ краін «шанхайскай сям’і», у тым ліку ў галіне ІКТ, інжынерыі і біялагічных навук. Напрыклад, БДУ супрацоўнічае з Пекінскім універсітэтам па біялагічных дысцыплінах. Вядучыя ВНУ Беларусі (БДУІР, БДПУ, БДТУ і інш.) паспяхова набіраюць студэнтаў з КНР.
Хутка пашыраецца сетка беларускіх культурных і даследчых цэнтраў у дзяржавах — членах ШАС. Яны не толькі папулярызуюць беларускую мову і культуру, але і заахвочваюць двухбаковыя і шматбаковыя акадэмічныя даследаванні.
Мы ў цэлым надаём вялікае значэнне развіццю маладзёжнага ўзаемадзеяння. Таму што моладзь — галоўны рэсурс будучыні, і ён патрабуе сур’ёзных інвестыцый. У прыярытэце застаюцца праграмы маладзёжнага абмену: удзел у форумах, конкурсах, міжнародных лагерах, праектах валанцёрства і тэхналагічнага партнёрства.
Аб значэнні Вайны супраціўлення кітайскага народа японскім захопнікам для Перамогі ў сусветнай антыфашысцкай вайне, аб неабходнасці сумесна абараняць агульную гістарычную памяць у сітуацыі, калі некаторыя сілы на міжнароднай арэне спрабуюць сказіць гістарычную праўду.
Вялікая вайна супраціўлення кітайскага народа стала не толькі неад’емнай часткай нацыянальнай гісторыі, але і важнай главой сусветнай антыфашысцкай барацьбы. Менавіта Кітай аказаўся галоўным полем бою на Усходзе і заплаціў празмерна дарагую цану у гэтай жахлівай вайне.
Кітай і Беларусь панеслі вялізныя страты ў барацьбе з фашызмам і мілітарызмам. Загінулі дзясяткі мільёнаў чалавек, многія гарады і вёскі былі сцёрты з зямлі. У нашай краіне ахвярай вайны стаў кожны трэці.
Акупанты спрабавалі знішчыць нас пад корань у канцлагерах і на фабрыках смерці, але сустрэлі гераічны адпор з боку простых людзей, якія ўсімі сіламі набліжалі Перамогу. Насельніцтва масава ішло ў партызаны, самаахвярна змагалася ў падполлі. Дарэчы, на тэрыторыі нашай рэспублікі, у горадзе Віцебску, сярод іншых дзейнічала і падпольная група выхадцаў з Кітая, былі кітайцы і ў партызанскіх атрадах. А ў Паднябеснай плячо ў плячо з кітайскімі таварышамі змагаліся савецкія ваенныя саветнікі і спецыялісты, у тым ліку і беларусы.
Як гісторык я асабліва добра разумею, наколькі страшнай была гэта вайна і які неацэнны ўклад нашы народы ўнеслі ў агульную Перамогу. Гэта найвялікшы ўрок мужнасці, стойкасці і патрыятызму для многіх будучых пакаленняў нашых суграмадзян.
Такія акцыі, як адкрытая ў Мінску фотавыстава агенцтва «Сіньхуа» да 80-годдзя Перамогі, узнагароджанне нашых ветэранаў, якія ўдзельнічалі ў баях за вызваленне Кітая, юбілейнымі медалямі КНР, дапамагаюць захоўваць памяць аб тых падзеях і выхоўваць на іх моладзь.
Гэта асабліва важна сёння, у вельмі няпростай міжнароднай абстаноўцы, калі некаторыя спрабуюць сказіць і перапісаць гісторыю, вельмі важна разам абараняць памяць аб нашай агульнай Вялікай Перамозе. Мы павінны на ўвесь голас гаварыць аб гераізме нашых народаў і аб вельмі дарагой цане свабоды.
Таму ў будучым Беларусь і Кітай, безумоўна, прадоўжаць рэалізацыю такіх сумесных праектаў, усебакова падтрымаюць адукацыйныя і культурныя ініцыятывы, каб захаваць праўду і памяць аб той вайне і нашай Перамозе. Інакш усё можа паўтарыцца.
Аб перспектывах развіцця Глабальнага Поўдня, які становіцца важнай сілай, што садзейнічае пазітыўным змяненням, на фоне такіх выклікаў, як геапалітычная напружанасць і ўзмацненне пратэкцыянізму.
Сёння краіны Азіі, Афрыкі і Лацінскай Амерыкі выходзяць з ценю каланіяльнага мінулага і ўсё больш рашуча заяўляюць пра сябе на сусветнай арэне. Яны больш не хочуць быць толькі пастаўшчыкамі сыравіны і танных тавараў, а імкнуцца адыгрываць значную ролю ў сусветнай эканоміцы. І гэта правільна. Іх уплыў расце на вачах: эканамічны рост многіх краін Глабальнага Поўдня ўжо апярэджвае развітыя дзяржавы Поўначы, гандлёвыя і фінансавыя цэнтры паступова перамяшчаюцца ў Азію.
Гэтыя краіны вырабляюць усё неабходнае — ад сыравіны да высокіх тэхналогій, і таму здольны поўнасцю забяспечваць патрэбнасці сваіх народаў. Яны аб’яднаны імкненнем да справядлівага і раўнапраўнага свету, дзе ўлічваюцца інтарэсы кожнай дзяржавы, а рашэнні прымаюцца сумесна. Таму мы бачым рост іх актыўнасці, умацаванне існуючых рэгіянальных арганізацый, фарміраванне новых аб’яднанняў і платформ — назаву толькі ШАС, БРІКС, АСЕАН, Афрыканскі саюз, СЕЛАК. Гэтыя арганізацыі даюць магчымасць каардынаваць пазіцыі па ключавых пытаннях на шляху да стварэння альтэрнатыўных інстытутаў глабальнага кіравання.
Краіны Глабальнага Поўдня дзейнічаюць самастойна зыходзячы са сваіх інтарэсаў. Яны адмаўляюцца ад аўтаматычнага паўтарэння чужых рашэнняў, настойваюць на мірным урэгуляванні канфліктаў, раўнапраўі і адкрытасці ў эканоміцы, выступаюць за ўдзел усіх краін у вырашэнні глабальных праблем, у тым ліку кліматычных. Гэта сіла ўжо ўплывае на сусветны парадак, і яе роля будзе толькі ўзрастаць. Гэта новы цэнтр сілы.
Упэўнены, што будучыня развітых краін у многім будзе залежаць ад таго, як хутка яны змогуць прызнаць новую рэальнасць, перастануць жыць па старых догмах і навучацца выбудоўваць раўнапраўныя, узаемапаважлівыя адносіны з Глабальным Поўднем.
Беларусь, падзяляючы прынцыпы і погляды Глабальнай большасці, лічыць сябе яе састаўной часткай і актыўна ўдзельнічае ў фарміраванні новага сусветнага парадку. Мы ўвайшлі ў склад ШАС і сталі партнёрам БРІКС з канкрэтнымі прапановамі, якія працуюць ужо і прыносяць вынік. Мы прыйшлі не з пустымі рукамі, а з дакладным парадкам дня, з перспектыўнымі праектамі ў сферах энергетыкі, транспарту, лагістыкі, фінансаў, прамысловай кааперацыі, харчовай бяспекі, гандлю і тэхналогій. А ў далейшым разлічваем на прадаўжэнне плённага ўзаемадзеяння з Кітаем як адным з бясспрэчных лідараў Глабальнага Поўдня і ўсяго свету. Дзеля нашых краін, дзеля нашых народаў.
