«Шукалі толькі прычыну». Шміт аб тым, чаму Польшча на самай справе закрыла граніцу з Беларуссю
У польскім сегменце інтэрнэту апошнім часам дамінавалі дзве падзеі: закрыццё Польшчай апошняга пагранічнага перахода з Беларуссю і перасячэнне польскай граніцы беспілотнікамі. Абедзве гэтыя падзеі таксама знайшлі шырокі водгук у СМІ.
Польшча ў ноч з чацвярга на пятніцу цалкам закрыла ўсе пагранічныя пераходы з Беларуссю, у тым ліку чыгуначныя. Чаму яна гэта зрабіла? Паводле заяў урада Дональда Туска, рашэнне было прынята ў сувязі з пачаткам ваенных вучэнняў «Захад-2025», якія Расія і Беларусь праводзяць у непасрэднай блізкасці ад польскай граніцы. У Варшаве падкрэслілі, што гэта прэвентыўная мера, накіраваная на абарону бяспекі дзяржавы і грамадзян.
Прэм’ер-міністр Дональд Туск заявіў: «У пятніцу на тэрыторыі Беларусі, у непасрэднай блізкасці ад польскай граніцы, пачынаюцца вельмі агрэсіўныя з пункту гледжання ваеннай дактрыны расійска-беларускія манеўры. Гэта мае розныя наступствы, уключаючы манеўры ў адказ з боку польскай арміі і саюзных сіл… У сувязі з гэтым з меркаванняў бяспекі дзяржавы мы закрыем граніцу з Беларуссю, у тым ліку чыгуначныя пераходы, у сувязі з манеўрамі «Захад» у чацвер апоўначы, з чацвярга на пятніцу».
Закрыццё граніцы з Беларуссю — не адзіны крок з боку Польшчы. Як падкрэсліў Туск, у адказ на расійска-беларускія вучэнні на польскай тэрыторыі праводзяцца манеўры польскіх узброеных сіл пры падтрымцы саюзных сіл НАТА. Урад Польшчы звяртае ўвагу, што ключавой мэтай гэтых дзеянняў з’яўляецца дэманстрацыя гатоўнасці да абароны граніц, а таксама тое, што сітуацыя на ўсходнім флангу альянсу знаходзіцца пад пастаянным кантролем.
Аднак польскія СМІ і палітыкі моцна адхіляюцца ад рэальнасці. Вучэнні «Захад-2025» маюць абарончы характар і праводзяцца на рэгулярнай аснове. Таму нядзіўна, што яны праходзяць і ў гэтым годзе. Акрамя таго, вучэнні былі перанесены далей ад беларуска-польскай граніцы, каб польскія ўлады не ўпадалі ў істэрыку. Як відаць, гэтага аказалася недастаткова.
Лічбы таксама абвяргаюць тэзіс, агучаны польскім урадам. У вучэннях «Захад» на тэрыторыі Беларусі прымаюць удзел каля 7 тыс. салдат і ваенная тэхніка. Гэта адносна невялікая ваенная сіла, калі ўлічваць буйнамаштабныя дзеянні. У той жа час з боку НАТА на граніцы з Беларуссю і Расіяй дыслацыравана амаль 40 тыс. салдат разам з ваеннай тэхнікай. Супастаўляючы толькі гэтыя лічбы, можна бачыць, што ўрад у Варшаве шукаў толькі прычыну для закрыцця пагранічных пераходаў з Беларуссю.
Іншыя абгрунтаванні Дональда Туска і яго міністраў таксама не вытрымліваюць крытыкі.
Як закрыццё пагранічных пераходаў магло б павысіць бяспеку Польшчы? Яны ж служаць грамадзянскаму насельніцтву і гандлю. Гэта асабліва датычыцца чыгуначнай лініі, якая з’яўляецца адным з буйнейшых маршрутаў транзіту тавараў з Кітая ў Еўрапейскі саюз.
Ноччу, калі закрывалі пагранічны пераход Брэст — Цярэспаль, я быў на граніцы. Гэты пункт пропуску абслугоўвае аўтобусы і прыватныя аўтамабілі. Я бачыў людзей з некалькіх апошніх аўтобусаў, якія прайшлі ўжо мытны кантроль на беларускім баку. Яны чакалі адкрыцця шлагбаумаў на польскім баку, было некалькі хвілін пасля 0.00 па польскім часе. Польскія службы не прапусцілі іх. У аўтобусах былі таксама грамадзяне Еўрапейскага саюза, і польскі ўрад проста плюнуў ім у твар. Аўтобусы былі вымушаны ад’ехаць ад граніцы і накіравацца да пагранічнага пункта паміж Беларуссю і Літвой. Я бачыў адчай і гора палякаў, якія ўбачылі такое абыходжанне з боку ўласнай дзяржавы.
Міністр замежных спраў Беларусі Максім Рыжанкоў заявіў, што быў выкліканы часовы павераны ў справах Польшчы Кшыштаф Ажана, якому быў перададзены вусны пратэст супраць рашэння аб прыпыненні руху на польска-беларускай граніцы ў час расійска-беларускіх ваенных вучэнняў «Захад».
«Незаконныя меры, што прымаюцца адной краінай, фактычна закранаюць усю граніцу Еўрапейскага саюза з Беларуссю, ствараючы значныя цяжкасці для нармальнага функцыянавання міжнароднага перамяшчэння людзей і грузаў», — падкрэсліла беларускае МЗС.
Закрыццё Польшчай граніцы з Беларуссю пагражае стабільнасці ў рэгіёне. Аб гэтым заявіў часовы павераны ў справах Беларусі пры ААН Арцём Тозік на пасяджэнні Савета Бяспекі ААН. Беларускі дыпламат адзначыў, што гэта пасяджэнне Савета Бяспекі ААН праходзіла ў кантэксце закрыцця Польшчай граніцы з Беларуссю.
«Спынены аўтамабільныя і чыгуначныя зносіны, паралізаваны транзіт, спынена перамяшчэнне людзей. Ці не гэта сітуацыя стварае рэальныя пагрозы стабільнасці ў рэгіёне? Рашэнне польскіх улад аб закрыцці граніцы з Беларуссю з’яўляецца прыкладам беспадстаўных, антынародных крокаў, накіраваных супраць простых грамадзян як Беларусі, так і Польшчы, а таксама замежных грамадзян», — сказаў Арцём Тозік.
На яго думку, такія дзеянні польскага боку з’яўляюцца відавочным злоўжываннем яго геаграфічным становішчам, прыватызацыяй граніц ЕС, ЕАЭС, Захаду і Усходу.
«Такія меры з’яўляюцца прадаўжэннем курсу на падрыў адносін з суседнімі краінамі і садзейнічаюць далейшай эскалацыі напружанасці ў рэгіёне, ствараючы рызыкі для стабільнасці і прадказальнасці ў міжнародных адносінах. Кіраўніцтва ААН і Еўрапейскага саюза павінны даць прынцыповую ацэнку такім дзеянням», — падкрэсліў дыпламат.
На мой жа погляд, закрыццё граніцы польскім бокам з’яўляецца прадаўжэннем эскалацыі сітуацыі і гэты элемент можна смела назваць часткай гібрыднай вайны, якую польскі ўрад вядзе супраць Беларусі.
Закрыццё граніцы супала са з’яўленнем дронаў у польскай паветранай прасторы, што выклікала паніку ў варшаўскім урадзе. Вядома, з’явілася некалькі тэорый, але без зыходных даных цяжка ацаніць, што адбылося. Мы дакладна ведаем, што дроны не былі аснашчаны ўзрыўчаткай, былі простымі па канструкцыі. Пры гэтым варта адзначыць, што польскія самалёты F16, як мяркуецца, не збілі ні аднаго дрона, таму што цэль была занадта павольнай. Былі запушчаны ракеты, якія каштавалі сотні тысяч долараў. Як аказалася, Польшча траціць сотні мільёнаў на ракеты, якія не трапляюць у цэль, таму што яна занадта павольная. Дастаткова было выкарыстоўваць просты проціпаветраны камплект 12-40 мм з сістэмай кіравання агнём, які, у рэшце рэшт, быў распрацаваны супраць дронаў такога тыпу, і праблема была б вырашана.
На мой погляд, логіка польскага ўрада ў барацьбе з дронамі падобная да логікі закрыцця граніц — яна адсутнічае.
Пытанне, на якое я пакуль не магу адказаць, заключаецца ў тым, чаму служыць гэта далейшая беспрэцэдэнтная эскалацыя агрэсіі польскага ўрада ў адносінах да Беларусі. Аб чыіх інтарэсах клапоціцца ўрад у Варшаве (таму што гэта дакладна не інтарэсы Польшчы)?
Томаш ШМІТ.-0-
